มะเร็งปากมดลูก

มะเร็งคืออะไร
มะเร็ง เกิดจากเซลล์ของร่างกายที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วผิดปกติ และเซลล์กระจายไปยังอวัยวะใกล้เคียง หรืออาจลุกลามไปยังอวัยวะห่างไกล โดยผ่านทางหลอดน้ำเหลือง และหลอดเลือดได้

ปากมดลูกอยู่ที่ไหน
ปากมดลูกเป็นช่องทางเปิดเข้า้สู่ตัวมดลูก ปากมดลูกอยู่ส่วนล่างสุดของมดลูก โดยตัวมดลูกจะอยู่ในอุ้งเชิงกราน และส่วนที่เป็นปากมดลูกจะยื่นลงมาอยู่ในช่องคลอด ปากมดลูกมีหน้าที่ ในการสร้างน้ำเมือก หรือน้ำหล่อลื่นในช่องคลอด และยังมีหน้าที่อื่น ๆ อีกหลายอย่าง

มะเร็งปากมดลูก พบบ่อยหรือไม่
ในประเทศไทย พบผู้เป็นมะเร็งปากมดลูกเพิ่มขึ้นปีละประมาณ 6,000 ราย และเสียชีวิตประมาณ 3,000 ราย ส่วนใหญ่มีอายุเฉลี่ยประมาณ 45 ปี โดยธรรมชาติิการเกิดมะเร็งปากมดลูกจะใช้เวลานานเกือบ 10 ปี จากที่เริ่มมีเซลล์เปลี่ยนแปลงจนถึงเป็นมะเร็ง ซึ่งทำให้การคัดกรองหาความผิดปกติของปากมดลูกมีประโยชน์ สามารถลดอัตราการเป็นมะเร็งปากมดลูกลงได้

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดมะเร็งปากมดลูก
การเกิดมะเร็งปากมดลูก ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่นอน แต่จากการศึกษาพบปัจจัยที่เกี่ยวข้องได้แก่
-การติดเชื้อไวรัสฮิวแมน แพ๊พพิโลมา (Human Papilloma Virus) ชนิดที่เสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปากมดลูก ซึ่งสามารถติดต่อกันทางการมีเพศสัมพันธ์
-หญิงที่เริ่มมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกอายุน้อย หรือมีผู้ร่วมเพศสัมพันธ์หลายคน
-การสูบบุหรี่ เนื่องจากสารในบุหรี่สามารถกระตุ้นให้เซลล์ที่ปากมดลูกมีการแบ่งตัวผิดปกติ และมีการตรวจพบสารนี้ในน้ำเมือกที่ปากมดลูกหญิงที่สูบบุหรี่

อาการ
ผู้หญิงส่วนใหญ่ ที่มีเซลล์ปากมดลูกผิดปกติจะยังไม่มีอาการอะไรเลย แต่อาการที่ควรสงสัย และต้องรีบปรึกษาแพทย์ คือ
-มีเลือดออกหลังการมีเพศสัมพันธ์
-มีเลือดออกกะปริบกะปรอยที่ไม่ใช่ประจำเดือน
ส่วนอาการปวดในอุ้งเชิงกราน ปวดหลัง ตกเลือด หรือขาบวม จะพบเมือมะเร็งอยู่ในระยะลุกลามแล้ว

การตรวจค้นหา
กรณีที่มีเซลล์ปากมดลูกผิดปกติ และไม่ได้รับการรักษา เซลล์เหล่านี้อาจเปลี่ยนแปลงเป็นเซลล์มะเร็งได้
ดังนั้น ผู้หญิงทุกคน จึงควรตรวจค้นหา มะเร็งปากมดลูกโดยการตรวจภายใน และทำแป๊บสเมียร์

แป๊บสเมียร์ คืออะไร
แป๊บสเมียร์ (Pap Smear) เป็นการตรวจหา เซลล์ผิดปกติของปากมดลูกในระยะก่อนเป็นมะเร็ง

ทำไมต้องทำแป๊บสเมียร์
การทำแป๊บสเมียร์ สามารถตรวจพบเซลล์ปากมดลูกที่ผิดปกติในระยะก่อนเป็นมะเร็งได้ ทำให้สามารถรักษาได้หายขาด

การตรวจแป๊บสเมียร์ทำอย่างไร
การตรวจแป๊บสเมียร์เป็นการตรวจที่ง่าย และรวดเร็วใช้เวลาเพียง 2-3 นาทีโดยมีขั้นตอนดังนี้
1.คุณขึ้นนอนบนเตียง และขึ้นขาหยั่ง
2.แพทย์ หรือพยาบาล จะสอดเครื่องมือที่มีลักษณะคล้ายปากเป็ดอันเล็ก ๆ (Speculum) เข้าไปในช่องคลอด เพื่อให้มองเห็นปากมดลูกชัดเจน
3.แพทย์ หรือพยาบาล จะป้ายเซลล์จากปากมดลูก โดยใช้ไม้เล็ก ๆ เก็บเซลล์ที่คอมดลูก และมดลูก นำมาป้ายบนแผ่นกระจกใส แช่ในน้ำยา และนำมาย้อมพิเศษเพื่อหาเซลล์ผิดปกติ

เตรียมตัวก่อนตรวจแป๊บสเมียร์ทำอย่างไร
1.ไม่ตรวจในขณะที่มีประจำเดือน
2.เว้นการมีเพศสัมพันธ์คืนก่อนรับการตรวจ 48 ชั่วโมง
3.ไม่ล้าง หรือทำความสะอาดภายในช่องคลอดมาก่อน 48 ชั่วโมง
4.เว้นการเหน็บยาในช่องคลอดมาก่อน 48 ชั่วโมง
5.ต้องไม่ตรวจภายใน มาก่อน 24 ชั่วโมง

ใครบ้างที่ควรตรวจแป๊บสเมียร์
-หญิงอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป
-หญิงที่เคยมีเพศสัมพันธ์มาแล้ว แม้จะอายุน้อยกว่า 35 ปี
-ผู้ที่มีเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ หรือมีตกขาวผิดปกติ
-รวมทั้ง หญิงที่ตัดมดลูก หญิงวัยหมดประจำเดือน หรือหญิงที่ไม่มีเพศสัมพันธ์ ก็ควรต้องตรวจ

จะไปตรวจแป๊บสเมียร์ได้ที่ไหน


-โรงพยาบาล
-ศูนย์บริการสาธารณสุข
-สถานีอนามัย

ที่มา : เอกสารโครงการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกของ สปสช.
ร่วมกับกรมการแพทย์และสถาบันมะเร็งแห่งชาติ