โบราณสถานสระมรกต อ.ศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี (ดูภาพด้านล่าง)
"โบราณสถานสระมรกต" ตั้งอยู่ในเขตอำเภอศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี ประกอบด้วยรอยพระพุทธบาทคู่ ซึ่งสลักลงไปในพื้นศิลาแลงธรรมชาติลักษณะเหมือนจริง เป็นรอยพระพุทธบาทเก่าแก่ที่สุดในเมืองไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ 11-13 และกลุ่มอาคารพุทธศาสนามหายาน มีแผนผังแบบเดียวกับอโรคยศาลาในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 สร้างทับของเดิมราวพุทธศตวรรษที่ 17-18
ความเป็นมา และความสำคัญของโบราณสถานสระมรกต
"โบราณสถานสระมรกต - รอยพระพุทธบาทคู่" เป็นที่รู้จักในหมู่ชาวบ้านมาเป็นเวลานานแล้ว กำนัน ผู้ใหญ่บ้านในสมัยก่อนได้นำชื่อโบราณสถานดังกล่าวแจ้งไปยังราชบัณฑิตยสภา เพื่อประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสำคัญของชาติ ในปี พ.ศ. 2478 เดิมน่าจะมีสภาพสมบูรณ์กว่าที่เป็นอยู่ แต่เนื่องจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ เป็นเหตุให้มีการเคลื่อนย้ายชิ้นส่วนศิลาแลงไป ทุบย่อยเพื่อสร้างอุโบสถของวัดต่าง ๆ ในพื้นที่แถบนี้ เช่น วัดสระข่อย วัดต้นโพธิ์ วัดม่วงขาว วัดโคกปีบ
ต่อมาเมื่อมีการขุดแต่งโบราณสถานแห่งนี้ ทำให้เห็นร่องรอยต่าง ๆ จากรูปแบบแผนผังของอาคารต่าง ๆ เข้าข่ายลักษณะของ อโรคยศาลา หรือสุขศาลาในสมัยโบราณ กล่าวคือมีสระน้ำใหญ่อยู่ทางทิศตะวันออก ก่อนเข้าสู่กลุ่มอาคารจะมีสระน้ำเล็กอยู่ ขวามือมีโคปุระหรือซุ้มประตูอยู่ทางทิศตะวันออกชักปีกกาออกสองข้างเป็นกำแพงแก้ว ภายในทางซ้ายมือเป็นที่เก็บตำราหรือคัมภีร์ ภายในส่วนกลางจะเป็นปรางค์ประธาน ซึ่งมักจะเป็นที่ประดิษฐานพระโพธิสัตว์ไภสัชคุรุไวฑูรยประภา ผู้รักษาโรค
|
|
โบราณสถานสระมรกต อ.ศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี
|
เมืองโบราณสระมรกตมีอะไรน่าสนใจบ้าง
นอกจากโบราณสถานสระมรกตแล้ว เมืองโบราณสระมรกตยังมีความน่าสนใจอีกมากมายเช่น
อาคารศรีมโหสถ เริ่มจากบริเวณลานจอดรถ เดินมาเรื่อย ๆ ท่านจะได้พบกับ แบบจำลองเมืองโบราณ ที่อยู่บริเวณด้านหน้าอาคารศรีมโหสถ
ภายในอาคารศรีมโหสถนั้น เป็นเหมือนพิพิธภัณฑ์ย่อ ๆ จัดแสดงเรื่องราวความเป็นมาของเมืองโบราณในบริเวณนี้ เช่น โบราณสถานสระมรกต หรือโบราณสถานศรีมโหสถ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการจัดแสดงวัตถุโบราณที่ขุดค้นได้ อีกหลายชิ้นเลยทีเดียว
|
สถานที่ประดิษฐาน "รอยพระพุทธบาทคู่"
ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นรอยพระพุทธบาทที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย
|
|
|
...............บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ? ซึ่งถูกห้อมล้อมไปด้วยเหล่าผู้ที่ยึดติดในศรัทธา...............
|
สระมรกต
เมื่อนักท่องเที่ยวเดินมาถึงทางด้านหลังของอาคารศรีมโหสถ จะเห็นป้าย “สระมรกต” ชัดเจน สระมรกตเป็นบึงน้ำสมัยโบราณขนาดใหญ่ อยู่ท่ามกลางธรรมชาติของต้นไม้ใบหญ้า ผิวน้ำของสระมรกตถูกปกคลุมไปด้วยหมู่มวลดอกบัวจำนวนมากมาย ซึ่งหากมาถึงตอนช่วงเช้าแสงแดดอ่อน ๆ ที่ดอกบัวกำลังบานอวดโฉมท้าทายแสงอาทิตย์ยามเช้าแล้วละก็ คงจะต้องตกตะลึงในความงดงามของสระมรกตแห่งนี้อย่างแน่นอน
|
|
.........................ร่มรื่นไปด้วยแมกไม้.........................
|
รอยพระพุทธบาทคู่ ที่เก่าแก่ที่สุดใดในประเทศไทย
รอยพระพุทธบาทคู่ที่ขุดพบบริเวณโบราณสถานสระมรกต เมื่อพ.ศ. 2529 เป็นรอยพระพุทธบาทที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย รอยพระพุทธบาทคู่สลักลงไปในพื้นศิลาแลงธรรมชาติ ลักษณะเหมือนรอยเท้ามนุษย์นิ้วเท้ายาวไม่เท่ากันและเรียงไม่เสมอกัน รอบรอยพระบาทสลักเป็นรูปวงกลมล้อมรอบ ที่กลางฝ่าพระบาทแต่ละข้างสลักเป็นรูปธรรมจักร ระหว่างพระบาทแกะเซาะเป็นร่องรูปกากบาท มีหลุมกลมอยู่ตรงกลาง สันนิษฐานว่ามีไว้สำหรับปักเสาฉัตรหรือเสาเพลิงรองรับเครื่องหมายตรีรัตน์หรือธรรมจักร รอยพระพุทธบาทคู่นี้สันนิษฐานว่า มีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 14 เป็นบริโภคเจดีย์สมมติตามคติลังกา เพื่อแสดงว่าพระพุทธศาสนาได้เผยแผ่มา ณ ดินแดนแห่งนี้
ความเชื่อเรื่องรอยพระพุทธบาท
รอยพระพุทธบาทเป็นปูชนียวัตถุสถานที่สำคัญ แทนองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่พุทธศาสนิกชนสักการะบูชา มาตั้งแต่สมัยพุทธกาลจวบจนปัจจุบัน ตามคติความเชื่อเรื่องเจติยสถาน แบ่งรอยพระพุทธบาทออกได้เป็น 3 ประเภท คือ
1.รอยพระพุทธบาทที่เป็นบริโภคเจดีย์ เชื่อกันว่าเป็นรอยพระพุทธบาทที่พระพุทธเจ้าเสด็จมาประทับไว้ให้เป็นที่สักการะบูชา ตามความเชื่อสมัยหลังในลังกาทวีป ระบุว่ามีอยู่ 5 แห่ง คือที่เขาสุวรรณมาลิก เขาสุวรรณบรรณพต เขาสุมนะกูฏ เมืองโยนกบุรี และริมฝั่งแม่น้ำนัมทานที
2.รอยพระพุทธบาทที่เป็นบริโภคเจดีย์สมมติ เป็นรอยพระพุทธที่จำลองขึ้นจากรอยพระพุทธบาทที่เป็นบริโภคเจดีย์
3.รอยพระพุทธบาทที่เป็นอุทเทสิกะเจดีย์ เป็นรอยพระพุทธบาทที่สร้างขึ้นแทนองค์พระพุทธเจ้า
|
|
ภายในและภายนอก "อาคารศรีมโหสถ" อาคารซึ่งจัดแสดงนิทรรศการ
เกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของโบราณสถานสระมรกต และเมืองโบราณศรีมโหสถ
|
|
|
"สระมรกต" สระน้ำโบราณที่ปัจจุบันเต็มไปด้วยดอกบัว กับ พระปรางค์จำลอง
|
การเดินทางสู่โบราณสถานสระมรกต : จากถนนพหลโยธิน ทางหลวงหมายเลข 1 เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 305 (เส้นรังสิต-องครักษ์-นครนายก) เลี้ยวขวาเข้าเส้นทางหลวงหมายเลข 33 (ไปทางอำเภอปากพลี) เลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 319 (ปราจีนบุรี -ศรีมโหสถ) ผ่านโรงเรียนวัดสระข่อย ไปจนถึงสี่แยกให้เลี้ยวซ้ายจะถึงโบราณสถานสระมรกต
หมายเหตุ : ทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมเก็บข้อมูล “โบราณสถานสระมรกต-รอยพระพุทธบาท ” เมื่อเดือน ธ.ค. 2554 ข้อมูลบางอย่างอาจมีการเปลี่ยนแปลงไปได้ในปัจจุบัน
|
