กะเหรี่ยงคอยาว บ้านห้วยเสือเฒ่า อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน

     จากการศึกษาภาพถ่ายรังสีโครงกระดูกช่วงลำคอ – หน้าอกของหญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวเปรียบเทียบกับคนปกติพบว่า คอที่เห็นยืดยาวผิดธรรมชาตินั้นเกิดขึ้นจากการที่กระดูกไหปลาร้าและกระดูกซี่โครงส่วนบนทรุดตัวลงมาตามแรงกดของห่วงทองเหลืองซึ่งเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ทุกๆ ครั้งที่มีการเปลี่ยนขนาดเพิ่มจำนวนห่วงทองเหลือง แต่จริงๆ แล้วความยาวของกระดูกต้นคอของหญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวกลับไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากค่าเฉลี่ยของคนปกติเลยแม้แต่น้อย

     เยือน “บ้านห้วยเสือเฒ่า” หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาวซึ่งอยู่ใกล้ตัวเมืองแม่ฮ่องสอนมากที่สุด

     นักท่องเที่ยวที่เดินทางมายัง จ.แม่ฮ่องสอนหลายๆ คนล้วนแล้วแต่เฝ้าหวังว่าจะมีโอกาสได้พบเจอกะเหรี่ยงคอยาวอย่างน้อยสักครั้ง ซึ่ง “บ้านห้วยเสือเฒ่า” อาจถือได้ว่าเป็นทางเลือกในการเข้าไปเยี่ยมชมวิถีชีวิตของกะเหรี่ยงคอยาวที่สะดวกที่สุด เนื่องจากหมู่บ้านแห่งนี้ตั้งอยู่ใกล้กับตัวเมืองแม่ฮ่องสอนมากที่สุด (บ้านห้วยเสือเฒ่าอยู่ห่างจากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนเพียงแค่ 12 กม.)

.........................บ้านห้วยเสือเฒ่า หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาว อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน.........................

     การเดินทางเข้าไปยังบ้านห้วยเสือเฒ่าจำเป็นต้องขับขี่ยานพาหนะข้ามลำห้วยรวมถึงทางระบายน้ำคอนกรีตขนาดเล็กราว 11 แห่ง รถยนต์ขนาดเล็ก/รถจักรยานยนต์อาจไม่สามารถผ่านเส้นทางดังกล่าวได้ในช่วงที่มีฝนตกหนักและเกิดน้ำป่าไหลหลาก สำหรับนักท่องเที่ยวที่ไม่อยากเสี่ยงขับรถสุดแสนรักไปยังบ้านห้วยเสือเฒ่าก็สามารถติดต่อเหมารถสองแถวจากตัวเมือง หรืออาจติดต่อซื้อทัวร์รถตู้ซึ่งจะพาคุณไปท่องเที่ยวยังสถานที่สำคัญต่างๆ รอบเมืองแม่ฮ่องสอนรวมถึงหมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาวด้วยก็ได้

     หากคุณเลือกขับรถยนต์/เช่าเหมารถสองแถวเข้าไปยังบ้านห้วยเสือเฒ่าด้วยตนเองโดยไม่ผ่านบริษัทนำเที่ยว คุณจะต้องเสียค่าเข้าชมหมู่บ้านในอัตราคนไทย 20 บาท/คน และชาวต่างชาติ 250 บาท/คน ซึ่งค่าใช้จ่ายจำนวนนี้มีผู้กล่าวอ้างว่าเป็นการเก็บเพื่อนำไปใช้จัดหาสวัสดิการด้านต่างๆ ให้แก่ชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาว และใช้เพื่อบำรุงรักษาสาธารณูปโภคต่างๆ ภายในหมู่บ้าน

...................................แม่เฒ่าผู้สืบทอดมายาแห่งห่วงทองเหลือง...................................

     บริเวณจุดเริ่มต้นทางเดินเท้าเข้าสู่บ้านห้วยเสือเฒ่าจะมีหุ่นปูนปั้นกะเหรี่ยงคอยาว 2 ตัว ยืนประนมมือแสดงกิริยาท่าทางทักทายสวัสดีนักท่องเที่ยวผู้มาเยือนบ้านห้วยเสือเฒ่าตั้งอยู่ หากใครรู้สึกกระหายน้ำหรือต้องการจะปลดทุกข์หนัก – ปล่อยทุกข์เบาก็ควรจะจัดการให้เสร็จเรียบร้อยก่อนที่จะเดินเข้าไปเยี่ยมชมหมู่บ้าน เพราะหากเดินลึกเข้าไปภายในบ้านห้วยเสือเฒ่าแล้วจะหาซื้อเครื่องดื่มหรือหาห้องสุขาเข้าได้ยากกว่าบริเวณปากทางพอสมควร

     บรรยากาศสองข้างทางเดินเข้าสู่หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาวนั้นเต็มไปด้วยร้านจำหน่ายของที่ระลึกจำนวนมาก ทีมงานท่องเที่ยวดอทคอม (www.thongteaw.com) สังเกตเห็นว่าพ่อค้าแม่ค้าส่วนใหญ่จะสวมใส่เสื้อผ้าในลักษณะที่เหมือนกับคนทั่วๆ ไป ไม่ค่อยพบใครที่สวมใส่เสื้อผ้าเหมือนชาวกะเหรี่ยงสักเท่าไหร่นัก.....ก็เลยเกิดความสงสัยจนต้องลองสอบถามบรรดาพ่อค้าแม่ค้าว่านี่ใช่หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาวแน่หรือไม่ ?.....สุดท้ายพวกเราก็ได้รับคำตอบว่าหากต้องการชมวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาว ต้องเดินลึกเข้าไปจนสุดทางแล้วข้ามสะพานผ่านลำห้วยเล็กๆ ไปอีกจึงจะถึง ส่วนพื้นที่ซึ่งพวกเรายืนอยู่ ณ ขณะนี้เป็นพื้นที่ร้านจำหน่ายสินค้าที่ระลึกของกะเหรี่ยงเผ่าอื่นๆ ซึ่งไม่ใช่กะเหรี่ยงคอยาว

.............................................สองข้างทาง คือ ร้านค้าของชาวเขา.............................................

     ..........ในที่สุด..........พวกเราก็เดินเข้ามาถึงบริเวณซึ่งถูกจัดไว้ให้เป็นพื้นที่อยู่อาศัยและพื้นที่จำหน่ายสินค้าที่ระลึกของชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาวโดยเฉพาะ ไม่ว่าจะมองไปทางไหนคุณก็จะได้พบกับหญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวที่โพกศีรษะไว้ด้วยผ้าหลากสี สวมห่วงทองเหลืองหลายชั้นไว้โดยรอบลำคอและใต้ข้อเข่า สวมเสื้อทรงกระสอบคอวีแขนสั้นยาวถึงสะโพก ใส่ผ้าถุงทรงกระสอบสีดำสั้นเสมอเข่า ข้อมือสวมประดับไว้ด้วยกำไลอะลูมิเนียมหลายชิ้น ถือเป็นการแต่งกายซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของหญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวที่พำนักอาศัยอยู่ในเขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน (หญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวบางคนอาจแต่งกายแตกต่างไปจากข้างต้นบ้าง เช่น สวมผ้าถุงยาวถึงหน้าแข้ง แต่ส่วนใหญ่ก็จะแต่งกายไม่ต่างไปจากที่บรรยายไว้ดังข้างต้นสักเท่าไหร่ครับ)

     “.....ช่วยซื้อหน่อย..........ช่วยซื้อหน่อย.....” คือ คำพูดที่เปล่งออกมาด้วยสำเนียงอันแปร่งปร่าจากหญิงชาวเผ่ากะเหรี่ยงคอยาวซึ่งนั่งอยู่ในเพิงจำหน่ายสินค้าที่ระลึก..........ระหว่างเส้นทางเดินชม “หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาว บ้านห้วยเสือเฒ่า อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน” คุณจะได้ยินเสียงสำเนียงคำพูดเช่นเดียวกันนี้ประปรายอยู่เป็นระยะๆ นักท่องเที่ยวบางคนก็อาจรู้สึกรำคาญ บ้างก็อาจคิดในใจว่า.....อะไรจะช่างตื้อขนาดนี้ ?..... บ้างก็เลือกที่จะเดินหนีต้นตอของเสียงดังกล่าว แต่หากเราได้ลองมองย้อนกลับไปถึงประวัติศาสตร์ความเป็นมาของชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาวซึ่งพำนักอาศัยอยู่ใน จ.แม่ฮ่องสอน และได้รับทราบว่าพวกเธอเหล่านี้ต้องเผชิญกับความยากลำบาก ความยากจนข้นแค้น ความทุกข์ รวมถึงการเอารัดเอาเปรียบมามากมายขนาดไหน......แทนที่พวกเราจะเอาแต่รำคาญแม่ค้าคอยาวเหล่านี้ เราอาจรู้สึกเห็นอกเห็นใจและอยากจะช่วยเหลืออุดหนุนพวกเธอมากยิ่งขึ้นกว่าที่เคยเป็นก็ได้ (คุณสามารถอ่านประวัติความเป็นมาของชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาวซึ่งพำนักอาศัยอยู่ใน จ.แม่ฮ่องสอน ได้จากหัวข้อ “กะเหรี่ยงคอยาว” ชนเผ่าพลัดถิ่นแห่งเมืองสามหมอก ในบทความหน้า 1 ครับ)

...................................มุมเล็กๆ มุมหนึ่ง ณ บ้านห้วยเสือเฒ่า...................................

     ทุกวันนี้.....ณ บ้านห้วยเสือเฒ่า อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน คุณจะสามารถเห็นหญิงชาวกะเหรี่ยงคอยาวบางคนกำลังนั่งดีดกีต้าร์ร้องเพลงประจำเผ่าที่ประยุกต์ให้เข้ากับเครื่องดนตรีสมัยใหม่ (กะเหรี่ยงคอยาวมีเครื่องดนตรีประจำเผ่าชนิดหนึ่งซึ่งมีลักษณะคล้ายกับ “กีต้าร์” เรียกว่า “ตะยู่” เพราะฉะนั้นการนำเพลงประจำเผ่ามาร้องให้เข้ากับกีต้าร์จึงไม่ใช่เรื่องที่ยากเย็นมากนักครับ) บ้างก็นั่งทอผ้าด้วยหูกอยู่ในเพิง บางคนก็กำลังสาธิตวิธีการเล่นของเล่นแปลกๆ ให้นักท่องเที่ยวดู บ้างก็ยืนสนทนาภาษาต่างประเทศกับชาวต่างชาติแบบรู้เรื่องบ้างไม่รู้เรื่องบ้าง ฯลฯ ซึ่งการกระทำต่างๆ เหล่านี้ล้วนแล้วแต่เจือแฝงไว้ด้วยความหวังลึกๆ ว่าจะมีคนสนใจซื้อหาสินค้าในร้านของพวกเธอเพิ่มขึ้นบ้าง เพราะรายได้ที่เพิ่มขึ้นย่อมหมายถึงชีวิตความเป็นอยู่ที่จะดีขึ้นตามไปด้วย

.............................................รวมพลชนเผ่า กะเหรี่ยงคอยาว.............................................

     “กะเหรี่ยงคอยาว” แห่งเมืองสามหมอกกับเส้นทางชีวิตที่เลือกด้วยตนเอง ?

     ต้องยอมรับว่า “กะเหรี่ยงคอยาว” เป็นชนเผ่าซึ่งมีส่วนช่วยในการนำพารายได้จากการท่องเที่ยวให้หลั่งไหลเข้ามายัง จ.แม่ฮ่องสอน อย่างมากมาย.....แต่ระยะเวลาที่ล่วงเลยมาเกินกว่า 25 ปีนับตั้งแต่การข้ามพรมแดนเข้ามายังอาณาเขตประเทศไทยเป็นครั้งแรกนั้น ก็ยังไม่ได้เปลี่ยนแปลงสถานะภาพทางสังคมของพวกเธอให้ดีขึ้นกว่าเดิมสักเท่าไหร่ ส่วนแบ่งเงินรายได้จากค่าเข้าเยี่ยมชมหมู่บ้านและจากการจำหน่ายของที่ระลึกจำนวนมากยังคงหลั่งไหลไปสู่กลุ่มผลประโยชน์อื่นซึ่งไม่ใช่ชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาว การลักลอบเข้าเมืองมาอย่างผิดกฎหมายทำให้ความหวังที่พวกเธอจะได้รับสัญชาติไทยกลายเป็นหนทางซึ่งยาวไกลอีกทั้งยังเต็มไปด้วยอุปสรรคขวากหนาม และถึงแม้ว่าสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างชนกลุ่มน้อย – รัฐบาลสหภาพพม่าในปัจจุบันจะทุเลาเบาบางลงมากแล้ว หากแต่โอกาสที่ชนเผ่ากะเหรี่ยงคอยาวจะตัดสินใจเดินทางกลับสู่บ้านเกิดก็ยังคงคลุมเครือไม่ชัดเจน ฤๅการใช้ชีวิตอยู่ในฐานะคล้ายกับสินค้าเพื่อการท่องเที่ยว จะเป็นหนทางซึ่ง “กะเหรี่ยงคอยาวแห่งเมืองสามหมอก” ได้ตัดสินใจเลือกแล้วกันแน่ ?..........และหากนี่ไม่ใช่วิถีชีวิตที่พวกเธอตัดสินใจเลือกด้วยตนเอง..........ใครล่ะที่จะสามารถช่วยเหลือพวกเธอได้ ?

     การเดินทางสู่บ้านห้วยเสือเฒ่า :

     รถยนต์ส่วนบุคคล จากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 มุ่งหน้าสู่ อ.ขุนยวม ขณะที่จะขับรถผ่านซุ้มประตูเมืองให้สังเกตว่าจะมีทางแยกขวามือ ให้เลี้ยวขวาเข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1250 หลังจากนั้นให้ขับรถตามป้ายบอกทางไปเรื่อยๆ ก็จะถึงบ้านห้วยเสือเฒ่า (นักท่องเที่ยวจำเป็นต้องขับขี่ยานพาหนะข้ามลำห้วยรวมถึงทางระบายน้ำคอนกรีตขนาดเล็กราว 11 แห่ง รถยนต์ขนาดเล็ก/จักรยานยนต์อาจไม่สามารถผ่านเส้นทางดังกล่าวนี้ได้ในกรณีที่มีฝนตกหนักและเกิดน้ำป่าไหลหลาก)
     รถประจำทาง ไม่มีรถประจำทางวิ่งระหว่างตัวเมืองแม่ฮ่องสอน – บ้านห้วยเสือเฒ่า แต่นักท่องเที่ยวสามารถติดต่อเหมารถสองแถวได้ที่ “ตลาดสายหยุด” ในตัวเมือง (ราคาตามแต่ตกลงกันครับ)

     ฤดูกาลท่องเที่ยวที่เหมาะสม : สามารถท่องเที่ยวได้ตลอดทั้งปี แต่ในช่วงฤดูฝนต้องใช้ความระมัดระวังในการเดินทางมากกว่าปกติ

     ขอขอบคุณ : ข้อมูลอ้างอิงบางส่วนจากสารานุกรมกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงกะยันโดย สมทรง บุรุษพัฒน์ และ สรินยา คำเมือง ,  บทความ “ปาดอง : มายา – อานุภาพในห่วงทองเหลือง” โดย วิวัฒน์ พันธวุฒิยานนท์ , บทความ “กะเหรี่ยงกะยัน” โดย รุจพร ประชาเดชสุวัฒน์ , OKnation.net และหนังสือเที่ยวทั่วไทยไปกับนายรอบรู้ จ.แม่ฮ่องสอน ของสำนักพิมพ์สารคดี

      หมายเหตุ : ข้อมูล “หมู่บ้านกะเหรี่ยงคอยาว–บ้านห้วยเสือเฒ่า” บางอย่างอาจมีการเปลี่ยนแปลงไปได้ในปัจจุบัน