หมู่บ้านจีนยูนนาน บ้านรักไทย อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน

     .....หลายๆ ครั้ง.....ความแตกต่างทางด้านภาษา....อาหาร....ศิลปวัฒนธรรม....ความเชื่อ และวิถีชีวิตได้กลายเป็นเสน่ห์ที่ดึงดูดให้ผู้คนซึ่งอยู่ห่างไกล ตัดสินใจเดินทางข้ามผ่านขุนเขา.....โบยบินเหนือท้องนภา.....หรือ แม้กระทั่งล่องลอยเรือข้ามผืนมหาสมุทร.....ออกมาตามหาสิ่งที่พวกเขายังไม่เคยเห็น ไม่เคยสัมผัส หรือไม่เคยได้พบเจอ.....เผื่อว่าบางคราวพวกเขาอาจจะได้บันทึก – จดจำภาพแห่งความทรงจำอันล้ำค่า และได้รู้สึกถึงประสบการณ์ซึ่งยากจะลืมเลือนเข้าสักครั้ง

     บ้านรักไทย : หมู่บ้านจีนยูนนานกลางขุนเขา

     “บ้านรักไทย” คือ แหล่งท่องเที่ยวอีกแห่งหนึ่งในเขต อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน ที่ทีมงานท่องเที่ยวดอทคอม (www.thongteaw.com) อยากจะขอแนะนำให้คุณรู้จัก เนื่องจากหมู่บ้านแห่งนี้เป็นหมู่บ้านซึ่งอบอวลไปด้วยกลิ่นอายของวิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรมของ “ชาวจีนยูนนาน” อันทรงเสน่ห์และยากจะหาที่ใดในประเทศไทยเหมือน

บ้านรักไทย : หมู่บ้านชาวจีนยูนนานท่ามกลางขุนเขา จ.แม่ฮ่องสอน

........................ทิวทัศน์ริมอ่างเก็บน้ำเขื่อนในหมอก........................

     บ้านรักไทยตั้งอยู่ติดกับเขตชายแดนไทย – พม่า มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 1,800 เมตร ทำให้หมู่บ้านแห่งนี้มีอากาศหนาวเย็นอยู่เกือบตลอดทั้งปี พื้นที่ตอนกลางของบ้านรักไทยมี “เขื่อนในหมอก” เป็นแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภค – บริโภคที่สำคัญ ประชากรส่วนหนึ่งของบ้านรักไทยสืบเชื้อสายมาจากชาวจีนยูนนานที่อพยพย้ายถิ่นมาจากทางตอนใต้ของประเทศจีน และบางส่วนก็มาจากครอบครัวของอดีต “กองกำลังทหารจีนคณะชาติ” ซึ่งเคยเข้ามาตั้งฐานที่มั่นอยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทย (กองกำลังทหารจีนคณะชาติ คือ กองกำลังทหารจีนที่สนับสนุนการดำเนินงานของ “พรรคก๊กมินตั๋ง” ในการต่อต้าน “พรรคคอมมิวนิสต์จีน” กองกำลังทหารคณะนี้ได้เคยให้ความช่วยเหลือแก่รัฐบาลไทยโดยการเข้าไปปราบปรามกลุ่มผู้นิยมลัทธิคอมมิวนิสต์ซึ่งมีฐานที่มั่นอยู่บน “เขาค้อ” จ.เพชรบูรณ์ และ “ดอยผาตั้ง” จ.เชียงราย.....ต่อมาเมื่อกระแสการเมืองระหว่างประเทศเกิดความเปลี่ยนแปลง ทำให้รัฐบาลไทยต้องการจะผูกสัมพันธไมตรีกับรัฐบาลจีนซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของพรรคคอมมิวนิสต์มากขึ้น ทางรัฐบาลสหรัฐอเมริกาซึ่งยังคงให้การสนับสนุนกองกำลังทหารจีนคณะชาติอยู่ในขณะนั้น จึงได้เสนอความช่วยเหลือในการขนถ่ายกองกำลังดังกล่าวออกจากประเทศไทยไปสู่ “เกาะไต้หวัน” ..........แต่ภายหลังจากการขนถ่ายครั้งสุดท้ายเสร็จสิ้น..........ก็ยังคงมีอดีตนายทหารกองกำลังฯ รวมถึงครอบครัวบางส่วนซึ่งไม่ต้องการจะย้ายออกไปตกค้างอยู่ภายในประเทศ ทางรัฐบาลไทยจึงได้เสนอความช่วยเหลือเพิ่มเติมพิเศษเพื่อตอบแทนกลุ่มบุคคลซึ่งเคยร่วมมือกันปราบปรามลัทธิคอมมิวนิสต์เหล่านี้.....โดยการมอบสัญชาติไทย.....จัดหาพื้นที่ทำกิน – ตั้งถิ่นฐานให้.....แล้วจึงได้ปรับเปลี่ยนพื้นที่ดังกล่าวจนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวไปในท้ายที่สุด)

วิถีชีวิตอันเรียบง่ายของชาวจีนยูนนานมีให้เห็นได้ทั่วไปใน หมู่บ้านรักไทย

..........บ้านดิน..........แม่ค้า..........ตากใบชา..........หน้าร้านขายของ..........

     ชาวจีนยูนนาน คือ ?

     “ยูนนาน” หรือ “หยุนหนาน” เป็นคำในภาษาจีนที่มีความหมายว่า “ทางใต้ของเมฆหมอก”.....โดยทั่วไปเราจะเรียกชาวจีนซึ่งเดินทางมาจากมณฑลยูนนานที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศจีนว่า “ชาวจีนยูนนาน” แต่ชาวไทยล้านนาในสมัยก่อนจะนิยมเรียกผู้คนเหล่านี้ว่า “จีนฮ่อ” (นักวิชาการสันนิษฐานว่า “ฮ่อ” หรือ “ห้อ” นั้นน่าจะย่อมาจากคำว่า “ซีเอ้อห่อหมาน” ในภาษาจีน ซึ่งหมายถึง “ชาวป่าที่อยู่บริเวณแม่น้ำหนองแส” ภายหลังชาวป่าเหล่านี้ได้โยกย้ายถิ่นฐานจากทะเลสาบหนองแสไปอาศัยอยู่ ณ “เมืองคุนหมิง” ซึ่งเป็นเมืองหลวงของ “มณฑลยูนนาน” แต่ก็ยังคงถูกเรียกว่า “ฮ่อ/ห้อ” อยู่เช่นเดิม ชาวไทยล้านนาจึงนิยมเรียกชาวจีนที่เดินทางมาจากมณฑลยูนนานว่า “ฮ่อ/ห้อ” ครับ)

...............ลีไวน์รักไทย.........................รีสอร์ทในไร่ชา...............

     สิ่งที่ใช้แบ่งแยกความแตกต่างระหว่าง “ชาวจีนยูนนาน” หรือ “จีนฮ่อ” กับชาวจีนกลุ่มอื่นๆ ในประเทศไทยนั้น ได้แก่ ชาวจีนยูนนานจะพูดภาษา “อิ่นหน่านหว่า” ซึ่งเป็นภาษาประจำถิ่น ภายในบ้านของชาวจีนกลุ่มนี้จะติดกระดาษสีแดงที่เขียนคำว่า.....ฟ้า.....ดิน.....กษัตริย์.....บิดามารดา และ ครู.....เอาไว้ตามความเชื่อเรื่องสิ่งสักการบูชา 5 ประการ หญิงชาวจีนยูนนานที่มีลูกเล็กๆ จะใช้ผ้าพันห่อตัวเด็กแล้วสะพายไว้ด้านหลังแทนการอุ้ม อาหารของชาวจีนยูนนานจะมีรสชาติที่เผ็ดกว่า.....ใช้ถ้วยดื่มชาใบใหญ่กว่าชาวจีนกลุ่มอื่นๆ และจะสามารถพบบ้องบุหรี่ไม้ไผ่ได้เฉพาะในชุมชนชาวจีนยูนนานเท่านั้น

.........................ดอกชา.....กับ.....เรือนพักนักท่องเที่ยว.........................

     เอกลักษณ์ของบ้านรักไทย

     สัจธรรมอย่างหนึ่งซึ่งทุกๆ คนล้วนทราบกันดี ก็คือ ความเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ดังเช่นเอกลักษณ์ในความเป็น “จีนยูนนาน” บางอย่างของบ้านรักไทยซึ่งเริ่มเลือนรางจืดจางไปบ้างตามกาลเวลา.....การแต่งกายแบบดั้งเดิมถูกทดแทนด้วยเสื้อผ้ารุ่นใหม่ตามสมัยนิยมที่หาซื้อได้ง่ายกว่า.....ภาษาซึ่งเคยใช้เพียงแค่ “อิ่นหน่านหว่า” ก็หันมาใช้ภาษาไทย , ภาษาไทใหญ่ หรือภาษาจีนกลางมากขึ้น.....วิถีชีวิตที่เคยอิงแอบแนบชิดอยู่กับธรรมชาติตามลักษณะของสังคมกสิกรรมกำลังแปรเปลี่ยนไปสู่กิจกรรมท่องเที่ยวเชิงพาณิชย์..........แต่อย่างไรก็ดี..........ความเปลี่ยนแปลงต่างๆ เหล่านี้ก็เป็นไปอย่างเนิบช้าและยังไม่ได้ทำให้ “บ้านรักไทย” สูญเสียเอกลักษณ์ไปจนหมดสิ้น .....ทุกวันนี้.....เสน่ห์หลายๆ อย่างที่เคยมีอยู่ในชุมชนชาวจีนยูนนานเมื่อครั้งอดีตก็ยังคงได้รับการสืบทอดสานต่อมาจนถึงรุ่นลูกรุ่นหลานของบ้านรักไทยอย่างไม่เสื่อมคลาย

.....ลักษณะงานสถาปัตยกรรมจากดินเหนียว คือ เอกลักษณ์ของ บ้านรักไทย.....

     ไร่ชาสีเขียวชอุ่มซึ่งปลูกเรียงรายอยู่เป็นแถวเป็นแนว คือ สิ่งที่คุณจะสามารถพบเห็นได้ระหว่างเส้นทางจากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนมายังบ้านรักไทย.....ว่ากันว่า....สภาพภูมิอากาศของหมู่บ้านเล็กๆ กลางหุบเขาแห่งนี้เหมาะแก่การปลูกต้นชาเป็นอย่างยิ่ง หากคุณได้ลองใช้เวลาเดินสำรวจหมู่บ้านรักไทยอย่างถ้วนทั่วดูล่ะก็.....นอกจากจะได้พบเห็นรีสอร์ทในไร่ชาและร้านจำหน่ายใบชาแห้งบรรจุห่อจำนวนมากแล้ว คุณอาจจะได้พบกับชาวบ้านบางกลุ่มซึ่งกำลังตากใบชาอยู่บริเวณลานหน้าบ้านด้วย

     บ้านเรือน , ที่พักนักท่องเที่ยว และร้านค้าส่วนใหญ่ภายในบ้านรักไทยจะสร้างขึ้นโดยการใช้ดินเหนียวผสมกับฟางข้าวมาทำเป็นฝาผนัง ทาสีเหลืองอมน้ำตาลจนทั่วฝาดังกล่าว เขียนลวดลายแบบจีนสีเขียวและแดงรอบขอบประตูหน้าต่าง แล้วจึงมุงหลังคาด้วยฟางข้าวหรือใบสักตากแห้ง.....เมื่อเวลากาลผ่านพ้นไป.....แดด ลม ฝน และอากาศที่หนาวเหน็บก็จะทำให้ฝาผนังดินเหล่านี้แตกร้าวเกิดเป็นริ้วรอยลวดลายที่แปลกตา.....เป็นความงดงามซึ่งแตกต่างไปจากรูปแบบตามปกติที่หลายๆ คนคุ้นชิน

....................รู้สึกคล้ายๆ กับอยู่ในชนบทของประเทศจีนบ้างมั๊ย ?....................

ร้านจำหน่ายชาจีน ผลไม้ดอง.....และ.....ฝักข้าวโพดซึ่งถูกแขวนตากไว้หน้าบ้าน

     .....อาหารจีนยูนนาน.....เป็นอีกสิ่งหนึ่งซึ่งดึงดูดให้นักท่องเที่ยวเดินทางมายังบ้านรักไทย.....หมู่บ้านแห่งนี้เขามีร้านอาหารจีนยูนนานบรรยากาศดีตั้งอยู่ริมน้ำหลายร้าน.....ซึ่งร้านอาหารที่พวกเราพอจะได้ยินชื่อเสียงร่ำลือถึงความอร่อยล่องลอยมาตามกระแสลมอยู่บ้างก็คือ “ต้าเหล่าซือ” และ “ลีไวน์รักไทย” ใครอยากจะละเลียดจิบชาอุ่นๆ กลิ่นหอมละมุน แล้วยัดขาหมู – หมั่นโถลงท้องไปพร้อมๆ กับนั่งชมทิวทัศน์ของ “เขื่อนในหมอก” ก็อย่าลืมแวะมาแล้วกัน

     บ่ายคล้อย.....เมฆฝนสีเทาดำเริ่มก่อตัวหนาขึ้น ถึงแม้ว่าทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมจะยังคงอยากใช้เวลาเก็บข้อมูลและปล่อยกาย.....ปล่อยใจ.....พักผ่อนอยู่ ณ บ้านรักไทยแห่งนี้ให้นานอีกสักหน่อย แต่ถ้าหากปล่อยให้กาลล่วงผ่านพ้นไปจนกระทั่งสายวรุณโปรยปรายลงมาทาบทาทั่วทุกหัวถนนแล้วล่ะก็ การขับรถลงเขาผ่านเส้นทางที่แสนคดเคี้ยวและลาดชันจะยิ่งยากลำบากมากเท่าทวีคูณ .....การจากลา.....จึงเป็นสิ่งที่พวกเราต้องจำใจทำในยามเช่นนี้..........ลาก่อน “บ้านรักไทย”..........หมู่บ้านจีนยูนนานอันแสนสงบงามท่ามกลางขุนเขาแห่งเมืองสามหมอก.....หวังว่าพวกเราคงจะมีโอกาสได้พบกันอีกครั้ง

..........กระบวนการหมัก - ตากใบชาของชาวจีนยูนนาน..........

...............ความสวยงามโดยรอบ หมู่บ้านรักไทย อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน...............

     การเดินทางสู่บ้านรักไทย :

     รถยนต์ส่วนบุคคล จากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนให้ใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1095 มุ่งหน้าไปทาง อ.ปางมะผ้า ก่อนถึง “ถ้ำปลา” เล็กน้อยจะพบทางแยกซ้ายมือไป “บ้านหมอกจำแป่” ให้เลี้ยวซ้ายบริเวณแยกดังกล่าวแล้วขับรถตรงไปเรื่อยๆ จนพบกับสามแยก จากนั้นให้เลี้ยวขวามุ่งตรงไปเรื่อยๆ ผ่านน้ำตกผาเสื่อ.....ผ่านแยกเข้าพระตำหนักปางตอง แล้วตรงผ่านบ้านนาป่าแปกไปเรื่อยๆ จนกระทั่งถึงหมู่บ้านจีนยูนนาน “บ้านรักไทย” (มีป้ายบอกทางอยู่เป็นระยะๆ ครับ) รวมระยะทางทั้งสิ้นประมาณ 40 กม.

     รถประจำทาง มีรถสองแถวสีเหลืองจาก “ตลาดสายหยุด” ในตัวเมืองแม่ฮ่องสอนไปยังบ้านรักไทยทุกวัน ให้บริการตั้งแต่เวลา 06.00 – 16.00 น.

     ฤดูกาลท่องเที่ยวที่เหมาะสม : สามารถท่องเที่ยวได้ทุกฤดู แต่ช่วงฤดูหนาวจะเป็นช่วงที่บ้านรักไทยมีความสวยงามมากที่สุด (กรณีเดินทางมายังบ้านรักไทยในช่วงฤดูฝนจะต้องใช้ความระมัดระวังในการขับขี่ยานพาหนะมากกว่าปกติ เนื่องจากเส้นทางบางช่วงคดเคี้ยวและสูงชันครับ)

     ขอขอบคุณ : ข้อมูลอ้างอิงบางส่วนจากบทความ “พลวัตทางวัฒนธรรมของชาวจีนยูนนานในประเทศไทย” โดย พลวัฒ ประพัฒน์ทอง , ศูนย์ไทใหญ่ศึกษา , มูลนิธิโครงการหลวง , วิกิพีเดีย และหนังสือเที่ยวทั่วไทยไปกับนายรอบรู้ จ.แม่ฮ่องสอน

     หมายเหตุ : ข้อมูลบางอย่างของ “บ้านรักไทย” อาจมีการเปลี่ยนแปลงไปได้ในปัจจุบัน

     ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง : ที่พัก/โรงแรม/รีสอร์ท ในย่านตัวเมืองแม่ฮ่องสอน